Жаңалықтар

Міндетті автосақтандыру – Қазақстан нарығындағы ең жаппай және сұранысқа ие сақтандыру өнімі.

2022 жылы сақтандырушылар ЖКО-нан зардап шеккен автокөлік иелеріне жиынтық мөлшері шамамен 50 млрд теңге төледі, бұл ретте осы соманың әрбір үшінші теңгесі «Евразия» сақтандыру компаниясының үлесіне тиесілі. «Евразия» сақтандыру компаниясының атқарушы директоры Нурмухамед Тульбаев автосақтандыру нарығы қалай дамығанын және соның есебінен компания жыл сайын осы бәсекелестік сегменттегі өз позициясын нығайтып келе жатқанын айтады.

Жасыратыны жоқ, «автоазаматтық жауапкершілік» сақтандырудың пайдасыз түрі болып қала береді. Олай болса неліктен бұл сегментте мұндай бәсекелестік бар?

– Міндетті сақтандыру – сақтандыру нарығына ерекше «кіру билеті». Мүлікті сақтандырумен немесе халықаралық кіріс қайта сақтандырумен айналысқың келе ме – мархабат, бірақ сонымен бірге міндетті кластар мен «автоазаматтық жауапкершілік» туралы да есіңнен шығарма.

Қазақстанда 4,5 млн-ға жуық автомобиль бар, және барлығына сақтандыру қажет. Ол болмаса, соттар залалдың мөлшерін бағалау және оны кінәліден өндіріп алу жолдары жөніндегі дауларға белшесінен батар еді. Денсаулыққа келтірілген зиянды анықтау немесе мүгедектікке ие болу жеке оқиға. Міндетті автосақтандыру туралы заңмен осының барлығы регламенттелген, және сақтандыру компанияларын маңызды әлеуметтік функция жүктеледі.

Бұл сақтандырудың тиімсіз түрі, оның тарифтері 15 жылдан астам уақыт бойы өзгермеген. Сонымен қатар, елдегі экономикалық жағдай осы жылдар ішінде айтарлықтай өзгерді. Адамдар жақсы өмір сүре бастады, бұған жеке көлік саны бұған дәлел. Бұл ретте трафиктің қарқындылығы мен ЖКО саны айтарлықтай өсті.

Жыл сайынғы АЕК индекстеу ше?

– АЕК шынымен де жыл сайын жоғарылайды. Пандемиядан кейінгі инфляция бүкіл әлемде тарады, Украинадаға әскери қақтығыс логистикалық тізбекті түпкілікті үзді. АЕК индексациясы, жұқалап айтқанда, автомобиль бөлшектеріне бағаның өсуіне және шанақты жөндеумен байланысты шығындарды бақылап үлгірмейді.

Тағы бір маңызды фактор бар – сақтандыру тарифін есептеу кезіндегі аймақтық коэффициенттер, кейбір облыстарда көбірек, екіншісінде – азырақ. Олар қабылданған сәттен бері көптеген өңірлерде трафик жағдайы өзгерді. Сонымен қатар, өте жиі, мысалы Алматы облысында тұратын автокөлік иелері көптеген уақыт бөлігінде Алматы жолдарымен жүреді, тиісінше, сол жақта апатқа ұшырайды, ал бұл екі түрлі тариф.

Өткен жылы қабылданған заң 2024 жылдан бастап ағымдағы шындықты ескере отырып, осы коэффициенттерді кейбір жерде үлкенге, ал кейбір жерде кішірек жаққа қайта өзгертуі тиіс болады. Міне, сол ескі мәтелдегідей, мен балға қарсы әрекет ететін ара болғым келеді – біз сақтандыру тарифтерін көтеруге қарсымыз, тіпті аймақтық ауқымда да, тіпті шамалы болса да. Мәселе мынада, ағымдағы тарифтер торының әрекет еткен ұзақ уақыт ішінде біз портфель теңгерімді және болжамды өсуге мүмкіндік беру үшін сату көрсеткіштерін «жаттықтырдық».

2022 жылы «Евразия» сақтандыру компаниясы азды-көпті 2 млн автокөлік сақтандырды, өсім 2021 жылмен салыстырғанда 18% құрады. Бұл біз көптеген жылдар бойы жаңартып келе жатқан нарықтағы жаңа рекорд. Егер тарифтер өзгертілетін болса, біз өз көзқарастарымызды қайта қарап, тепе-теңдік нүктесін іздеуімізге тура келеді. Біз «Евразия» моделі ерекше нәрсе деп санамаймыз -нарықтағы әріптестеріміз де өздерін толығымен жақсы сезінеді. Мұның дәлелі – «автоазаматтық жауапкершілік» нарығындағы өте бәсекелестік жағдай.

Егер тарифтер барлығында бірдей болса, онда «Евразия» сақтандыру компаниясы нарықтың басқа қатысушыларын ненің есебінен басып озып отыр, құпиясымен бөлісесіз бе?

– Мен сізді, бәлкім, таңқалдыруым мүмкін, бірақ бұл «құпия» барлық дерлік сақтандырушыларға бұрыннан белгілі. Ең бастысы – мүлікке келтірілген залалды әділ бағалау. Екінші құрамдас бөлігі – сақтандыру төлемін жүзеге асыру жылдамдығы.

ЖКО-дағы залалды бағалау заңмен және мемлекеттік уәкілетті органның жекелеген қаулыларымен регламенттелген. Біз онда жазылған формулалар мен өлшемшарттарды қатаң сақтаймыз және заңмен белгіленген мерзімде, және көбінесе тезірек, барлық төлемдерді жүзеге асырамыз.

Нарықта бізден артық ешкім төлемейді. Өткен жылы «Евразия» сақтандыру компаниясы ЖКО зардап шеккендерге 16,3 млрд теңгеден астам төледі, бұл осы сынып бойынша барлық төлемдердің үштен бірі. Жалпы 2022 жылы компания 32,6 мың сақтандыру төлемдерін жүзеге асырды - екі жыл ішінде олардың саны 50% - дан астам өсті.

Жыл сайын желтоқсан айында «Евразия» сақтандыру компаниясы жыл соңына дейін барлық желтоқсан төлемдерін жүзеге асыра отырып, «жаңа жыл – қарызсыз» дәстүрлі науқанын өткізеді. Біз өз клиенттеріміз үшін тырысамыз: тіпті соңғы жұмыс күнінде, 30 желтоқсанда, менің әріптестерім өтініштер алып, құжаттарды тексерді және сол күні төлемді жүзеге асырды. Сондықтан желтоқсан айында Қазақстанның сақтандыру нарығында тек міндетті автосақтандыру полистері бойынша 1,9 млрд теңгеге 3 353 төлем рекордтық көрсеткіш жасадық.

Бұл әсерлі естіледі, бірақ шынымен наразы клиенттер жоқ па?

– Сақтандыру төлемінің мөлшері кейде талқылауға себеп болады. Біздің әрқайсымыз оның айналасындағы адамдарға қарағанда ненің әлдеқайда қымбат, анағұрлым үлкен екенін бағалайтынымыз сөзсіз. Нағыз «Темір тұлпарға» табынуды жасайтын автокөлік иелерінің белгілі бір санатын ескере отырып, автомобильдермен жағдай да осындай. Жағымды естеліктермен немесе маңызды оқиғалармен байланысты автокөлікке эмоционалды байластыру болуы мүмкін. Осы тұрғыдан алғанда, көлік баға жетпес болуы мүмкін.

Ең үлкен сақтандыру төлемінен басқа, біз клиенттердің де, бәсекелестердің де бұл туралы білуіне күш салуымыз кездейсоқ емес. Алайда, біз сақтандыру жағдайының салдарынан шынымен зардап шеккен клиенттерге тиесілі заңды шығындарды ғана төлейтінімізді ескеру қажет.

Автокөлік нарығының объективті шындығы, сондай-ақ реттеушінің әдістемесі бар, оны барлығы сақтауға міндетті.

Иә, кейде төлем мөлшеріне көңілдері толмайтын клиенттер болады, және бұл қалыпты жағдай. Мен бұған байсалды қараймын. Сонымен қатар, азаматтардан «автоазаматтық жауапкершілік» бойынша талап-арыздар санының артуы - Қазақстанның сот жүйесіне деген сенімнің артуының айқын дәлелі. Соттарда азаматтардың мүдделерін қорғауды көтермелеуге болады және көтермелеу қажет. Бізде де үшінші тұлғалармен дауды сот жазықтығына ауыстыруымызға тура келетін жағдайлар болады. Бірақ мұндай жағдайлардың саны төлемдердің жалпы санымен салыстырғанда шамалы. Мәселен, 2022 жылы 32 мыңнан астам төлемге біз төрт жүзден астам талап-арыз алдық, оның жартысы ғана сот тарапынан қанағаттандырылды. Егер оларды жасалған автосақтандыру шарттарының санымен салыстыратын болсақ, онда коэффициент шамамен 0,01% немесе 10 мың шартқа 1 талап қоюды құрайды. Тіпті ең міншіл журналистер де бұл коэффициентті маңызды деп атай алмайды.

Жаңа жылда автокөлік жүргізушілеріне не күтуге болады, автосақтандыру қайда бұрылады?

– Барлық сақтандырушылар екі негізгі трендті сезінеді. Бірінші - әр жағдай бойынша төлемнің орташа мөлшері өседі, және биылғы жылы да үрдіс жалғасады. Сақтандыру компаниялары көбірек төлеуге дайындалуы керек.

Екінші – онлайн-арналар арқылы полистерді сатуды арттыру. Біздің клиенттер біздің www.eurasia36.kz сайтымызда міндетті де, сол сияқты ерікті де автосақтандыруды тез және қарапайым түрде рәсімдей алады.

Әуесқой автокөлік жүргізушілеріне келетін болсақ, оларды жаңа енгізілімдер 2024 жылы күтеді -бұл, әрине, шағын ЖКО-ны мобильді қосымшаның көмегімен, полициясыз және соттарсыз, ЖКО болған жерде реттеуге, содан кейін сақтандыру жағдайы жасалған күннен бастап бірнеше күн ішінде төлем алуға мүмкіндік беретін еурохаттаманы енгізу.

Сондай-ақ 2024 жылдан бастап сақтандырушылар мен олардың клиенттері арасындағы дауларды реттеу үшін міндетті инстанцияға айналатын сақтандыру омбудсманының рөлі айтарлықтай өседі. Агенттердің міндетті сақтандыру нарығынан кетуі күтілуде, бұл сонымен қатар онлайн сақтандыру нарығын итермелейді.