Все права принадлежат АО "Страховая компания "ЕВРАЗИЯ"
Сайт разрабатывали:
Үшінші қарашаға қараған түні Ленин атындағы шахтада кезекті апат орын алып, бес адам қаза тапты. Тау-кен өнеркәсібі, оның ішінде кенші мамандығы, жыл сайын ондаған және тіпті жүздеген адамдардың өмірін жалмай отырып, әлемдегі ең қауіпті мамандықтардың бірі болып қала береді.
Кеншілердің кәсіби қызметіне байланысты тәуекелдер және трагедиялар кезінде жұмыс берушілердің жауапкершілігін жабу туралы арнайы Forbes.kz үшін «Евразия» сақтандыру компаниясының басқарма төрағасы Борис Уманов жазды.
Әлемдегі ең қауіпті жұмыс
Жылдар өтіп жатыр – технологиялар даму үстінде, ал кеншілер, және тек Қазақстанда ғана емес, қаза болуды жалғастыруда. Өкінішке орай, пайдалы қазбаларды өндіру адамдардың қаза болуымен қатар жүреді. Сіздің қолыңыздағы смартфонның, дәлірек айтқанда, оның өндіру үшін қолданылатын металлдардың артында, бәлкім, біреудің өмірі тұруы мүмкін.
БАҚ ТЖМ-ге сілтеме жасай отырып, ең аз ақпаратты мазмұндайтын хабарлама таратты: «Ленин шахтасында газдың шығуы орын алып, бес адам қаза тапты, 106 адам эвакуацияланды». Газдың шығуы деген не және қаза болғандар мен көшірілгендердің құрғақ санының артынде не тұр?
Метан – кез келген шахтадағы басты жау, ол белгілі бір концентрацияда тіпті кішкене ұшқыннан да жылдам тұтанады. Осының салдарынан кенжардың құлауымен және көптеген құрбандармен күшті жарылыстар орын алады. Ауадағы метанның құрамын бақылау үшін шахталарда газ анализаторлары мен сору жүйелері қолданылады.
Шахталардағы газ шығарындыларының табиғаты әлі күнге дейін түсініксіз және соңына дейін зерттелмеген. Кеншілер кенжарда құрамында жоғары қысымдағы метан бар қабатқа түсуі мүмкін. Бұл зақымданған кезде бір сәтте тас-талқанын шығаратын қайнап тұрған жылдам қайнатқышты ашумен бірдей. Бұл жерде де қысымның күрт төмендеуінен шамамен сондай жағдай орын алады.
Шығарынды, айтарлықтай бұзылуларсыз, қуаттылығы жағынан салыстырмалы түрде кішігірім болуы мүмкін. Алайда метан жарылғыш болып табылуымен қатар, ол сонымен бірге төтенше улы. Жоғары концентрациялар кезінде 5-6 тыныс алу кезінде лезде өлімге алып келуі мүмкін.
Эвакуацияланған 106 кеншінің арасында қандай да бір бөлігі үлкен ықтималдылықпен метанмен уланған, оның салдарынан дені сау адамды ми жасушаларының атрофиясына әкелуі мүмкін. Көптеген жылдардан кейін бұның салдарлары уланған адам үшін сал ауруына және мидың когнитивтік қызметін жоғалтуға дейін ең ауыр болуы мүмкін.
Лениннің қарғысы
Шахтинскідегі Ленин атындағы шахта 1964 жылы пайдалануға берілген, оның кенжары үнемі әртүрлі апаттармен және құрбандармен бірге жүрді. Шахтада 71 адам қаза болған.
Қайтыс болғандармен алғашқы ауыр оқиға 1978 жылы болды. Одан кейін 1985 жылы ірі оқиға орын алды, тағы да құрбандар болды. Тәуелсіздік алғаннан кейін және жекешелендіруден кейін тоқсаныншы жылдары адамдардың қаза болуына алып келген бірден үш оқыс оқиға орын алды – 1995, 1998 және 1999 жылдарда.
Бірақ ең қорқынышты трагедия 2006 жылдың қыркүйегінде болды. Ол бір сәтте қырықтан астам адамның өмірін қиып, олардың жүздеген туысқандарының өмірін мәңгілікке өзгертті.
Шахтинскідегі апат
20 қыркүйек 2006 жылы Ленин атындағы шахтада Қазақстанның көмір өнеркәсібі тарихындағы ең ірі техногендік апаттардың бірі орын алды. Сол кезде метанның жарылуының нәтижесінде 41 кенші қаза тауып, тағы 13 кенші әртүрлі жарақаттар алды, соның нәтижесінде олар өмір бойы жұмысқа қабілеттіліктен айырылды.
Қайғылы жағдайдың себебі, бәлкім, қызметкерлердің қауіпсіздік техникасын бұзуы болуы мүмкін, алайда негізгі кінә дәл сол жұмыс берушіде – «АрселорМиттал Теміртау» көмір департаментінде жатқан болатын.
Мемлекеттік комиссия болған оқиғаға 22 адам, оның ішінде бірінші басшылар кінәлі деген қорытындыға келді. Учаскеге тікелей басшылық жасаған 6 қызметкер нақты мерзімдерге бас бостандықтарынан айрылды.
Сол жылдары жұмыс берушінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандырумен, қазіргідей өмірді сақтандыру жөніндегі компаниялар емес жалпы сақтандыру жөніндегі компаниялар айналысатын. Қаза тапқандардың және зардап шеккендердің отбастарына төленетін төлемдерді «Евразия» сақтандыру компаниясы жүргізетін, ол кезде компанияны мен басқаратынмын.
Біз үшін бұл үлкен трагедия және ауыр сабақ болды. Мән-жайлары мен егжей-тегжейлерін біз әлі күнге дейін компаниямызда талқылап келеміз.
Қаза тапқандардың барлық отбасылары сақтандыру компаниясынан 216 млн теңге, немесе 2006 жылға арналған бағам бойынша 1,6 млн доллар алды. Отбасына төленетін орташа төлем мөлшері шамамен 39 мың долларды құрады. Белгіленген мүгедектік бойынша кеншілер 227 млн теңге алды. Өмір бойғы төлемдер жалғасуда, бүгінгі таңда зардап шеккендер мен олардың отбасылары «Евразия» СК-нан 50 млн долларға жуық сақтандыру төлемдерін алды.
Апат болған күннен бастап он алты жыл өтті және осы уақыт ішінде бізге зардап шеккендердің отбасыларынан бір де бір шағым түскен жоқ. Шын мәнінде, бұл төлемдер біздің компаниямыздың өмір сүруінің мәні болып табылады.
Өмір сабақтары
Бүгінгі таңда қызметкерлерді жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандырумен (ЖОМС) өмірді сақтандыру жөніндегі компаниялар айналысады. Соңғы 15 жыл ішінде өмір мен денсаулықты сақтандырудың осы санатының ережелері мен заңнамалық реттеуі кей кезде жақсы жаққа, кей кезде нашар жаққа өзгеріп отырды.
Кәсіптердің қауіпті санаттарын жіктеу бойынша соңғы өзгерістерді ҚР Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі жарты жыл бұрын ғана жүзеге асырған болатын. Қауіпті кәсіптердің бір бөлігі кәсіби тәуекелдерді ескере отырып, анағұрлым маңызды сақтандыру өтеліміне ие болды, және бұл дұрыс та, бұл жақсы жаңалық.
Еңбек қауіпсіздігі нормаларының сақталуына қойылатын талаптар мен бақылау өсу үстінде. Егер 15-20 жыл бұрын Қазақстанда шахталар жай жарылып кетсе, соңғы жылдары ондай жағдай болған жоқ. Өкінішке орай, апаттар орын алуда және бұл біздің барлығымыздың алдымызда көп жұмыс бар екенін көрсетеді.
Қауіпті кәсіптер алдағы онжылдықтарда, тіпті автоматтандыру мен роботтандырудың өсіп келе жатқан деңгейін ескере отырып, ешқайда кетпейді. Шамасы, кенші жолын біздің отандастарымыздың тағы бір ұрпағы таңдайтыны анық.
Бүгінгі таңда сақтандыру нарығының ардагерін не мазалайды? Кейбір министрліктердің сыртында шенеуніктер өндірісте зардап шеккен жұмысшыларды әлеуметтік қорғаудың кеңестік жүйесіне қайтып оралуды талқылайды. Алайда бұл шенеуніктердің сол жүйенің нақты жұмыс істеуі туралы, атап айтқанда, кеңес мемлекеті жұмысшыларды қалай пайдаланғаны және егер олар өндірісте жарақат алса, оларға тиын төлегені туралы ешқандай түсініктері жоқ.
Менің пікірім бойынша, қызметкерлердің де, мемлекеттің де мүддесі - сақтандыру компанияларына қазіргіден гөрі көбірек құқықтар мен міндеттер ұсыну. Бәсекелестік пен нарықтық экономика жағдайында қазіргі кеншілердің ғана емес, олардың немерелері мен шөберелерінің де құқықтары жақсы қорғалады және қорғалатын болады.
Әрине, жұмыс беруші қызметкерлерді сақтандыруы тиіс, сақтандыруды бақылау – мемлекет жүргізуі тиіс, ал зардап шеккендер мен олардың отбасы мүшелеріне жеке сақтандыру компаниялары төлеуі тиіс. Қарсы жағдайда біз жүздеген отандастарымыз өздерінің өмірі мен денсаулықтарын берген оқиғалардан сабақ алмауымыз мүмкін.
Кто позаботится о семьях погибших шахтёров – рынок или государство? - Forbes, 04.11.2022
Произошел страховой случай и Вы столкнулись с проблемой. Не беспокойтесь, если у Вас страховой полис АО «СК «Евразия». Мы сочувствуем Вам и готовы оказать помощь и поддержку. В связи с введенным карантином в городах Алматы и Нур-Султан, по всем вопросам онлайн консультации и обратной связи по страховым случаям и страховым выплатам Вы можете обратиться по электронному адресу ServiceCenter@theeurasia.kz, написав обращение, обстоятельства произошедшего события, ваш вопрос и отправив свои контактные данные (ФИО, телефон и email), и наш компетентный специалист свяжется с Вами.