Все права принадлежат АО "Страховая компания "ЕВРАЗИЯ"
Сайт разрабатывали:
Инфляция өмірдің барлық салаларына әсер етуде, автосақтандыру да – ерекшелік емес. Соңғы уақытта сақтандыру компанияларының клиенттері ЖКО-нан кейін төленетін төлемдер мөлшеріне жиі шағымданады, кейбіреулеріне бұл төлемдер автокөлікті қалпына келтіруге жетпейді. Жөндеу мен қосалқы бөлшектердің құны сақтандыру сыйлықақыларына қарағанда әлдеқайда тез өсуде.
Іс жүзінде біздің клиенттеріміз бір автокөлікті жөндеуге заңмен белгіленген лимит 600 АЕК - 2023 жылы 2,07 млн теңге – міндетті автосақтандыру кезінде (КҚИ АҚЖС) оларға жетпейтін жағдайларға жиі кездеседі. Шамамен клиенттердің үштен бірі төлем мөлшерін көбейтуді талап етеді. Және сонымен бірге барлық сақтандыру компаниялары ЖКО кезінде клиенттермен алынған залал үшін едәуір көп төлей бастағанын көруге болады.
Сақтандырушылар көбірек төлей бастады
2021 жылы сақтандырушылар міндетті автосақтандыру бойынша 100 млрд теңге, 2022 жылы – 112 млрд теңге жиынтық сыйлықақы жинады. 2021 жылы ЖКО зардап шеккендерге 37,8 млрд, ал 2022 жылы 49 млрд теңге төленді. Иә, сыйлықақылар өсті, бірақ төлемдер одан да күштірек өсті - – 12%-дан 29,6%-ға.
Біздің жеке деректеріміз бойынша, ЖКО бойынша төлемдердің орташа мөлшері 2020 жылы 369 мың теңгені, 2021 жылы – 420 мың теңгені, 2022 жылы 501 мың теңгеге жетті. Алайда 2023 жылдың ақпан айында бұл мән бірден 547 мың теңгеге дейін өсіп, жылдың алғашқы екі айында 10% - ға жуық көтерілді.
Сақтандыру бизнесінің табыстылығының негізгі көрсеткіштерінің бірі шығындар коэффициенті деп аталатын сыйақылар мен төлемдердің арақатынасы болып табылады. Соңғы бес жылда міндетті автосақтандырудағы бұл коэффициент 0,5–0,6 дәлізінде сақталған еді, алайда ақпан айының қорытындысы бойынша 0,8-ге жетті.
Операциялық шығындарды, сақтандыру резервтерін құруды және, ең бастысы, агенттік сыйақыны ескере отырып, міндетті автосақтандыру табыстылық шегінде тұр. Неліктен бұлай болды?
Бітті, келдік пе?
Бір қарағанда, автокөлікті сақтандыруда сақтандыру төлемдерінің күрт өсуімен болатын метаморфоздар түсінікті. Инфляция 1996 жылдан бері ең жоғары деңгейге жетіп, көпжылдық рекордтарға қол жеткізді – барлығына бағалар өсуде. Пандемиядан кейін әлемде автомобильдерге кейінге қалдырылған сұраныс жүзеге асырылды, бұл олардың тапшылығына ғана емес, сонымен бірге барлық жерде қымбаттауға әкеп соқтырды.
Сонымен қатар, логистика бұзылды, бұл жеке құрамдас бөліктерді автомобиль құрастыру желілеріне жеткізуде қиындықтар туғызды. Соғыс басталғандай, әлем инфляцияның шыр көбелей айналған тетігінен қалпына келе алмады. Өңірде логистикалық тізбектер түпкілікті жойылып қана қоймай, сонымен қатар Қазақстанға автомобильдер мен қосалқы бөлшектердің ең көп үлесі түсетін Ресейден барлық батыс автоөндірушілері кетті.
Бірақ барлығы жаман емес. Логистика жолға қойылып келеді, дистрибьюторлар Түркия, Иран және Әзірбайжан арқылы жеткізудің жаңа бағыттарын тапты. Сонымен қатар, жыл басында Қытаймен шекарада «Қорғас» ШЫХО қайта ашылды.
Инфляция шыңына жетті және сәуір айының қорытындысы бойынша айтарлықтай төмендеуді көрсетеді. Теңге соңғы бірнеше айда өзін жақсы көрсетіп, бір доллар үшін 430 теңгеге дейін нығайды, өткен жазда бір доллар үшін 470-480 теңге аумағында дәліз орнатылған еді.
Автокөлік бөлшектерінің, демек, жөндеу жұмыстарының бағасы төмендеуі тиіс, бірақ олар мұны істеуден бас тартып отыр, сонымен қатар - өсуді жалғастыруда.
Алтын автоконвейер
Қалай болғанда да, импорттаушылар әдетте доллар бағамының өсуіне жауап ретінде бағаны көтеруге асығады, бірақ оның төмендеуі болған кезде бағалар төмендемейді. Автокөлік бөлшектері сегментінде де осындай жағдай қалыптасып отыр.
Автокөлік бөлшектері мен қызметтері бағасының өсуін қарапайым ашкөздікпен ғана емес, сонымен қатар автокөлікті жөндеуге деген сұраныстың артуымен де түсіндіруге болады. Адам жаңа немесе жаңарақ көлік сатып ала алмайтын жағдайларда, оның ескі көлікті жөндеуге көбірек ақша жұмсауына тура келеді.
Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, 2023 жылдың 1 қаңтарына Қазақстанда 3,91 млн жеңіл автокөлік тіркелген, оның 70,7%-ы 10 жылдан асқан, ал 50%-ы тіпті 20 жылдан асқан. 2022 жылдың басында 3,78 миллион жеңіл автокөлік тіркелді, оның 63,4%-ы 10 жылдан асқан. Яғни, бір жылдың ішінде автопарк 111,5 мың жеңіл автокөлікке, немесе барлығы 2,9%-ға ұлғайды, бұл ретте ескі автомобильдердің үлесі 7%-дан астам өсті.
Қазақстанның автопаркі озық қарқынмен ескіріп келеді және жүздеген миллиард теңгемен есептелетін мемлекеттік қолдау шаралары әлі де жағдайды өзгерте алмай отыр. Иә, пандемия мен соғыс өз түзетулерін жасады, бірақ мұндай үрдіс көптеген жылдар бойы тұрақты түрде сақталып келеді.
Қазақстандықтар жаңа автомобильдерді негізінен ҚДБ арқылы 4% жеңілдікті кредиттер беретін мемлекеттің қатысуымен ғана сатып ала алады. Бірақ несие көліктеріне арналған тағы бір траншқа дәл 18 секунд қана жеткілікті болды. 761 бақытты адамның жолы болды, қалған 125 мың көлік алғысы келетін адамдарға тағы бір ай немесе бірнеше ай күтуге тура келеді.
Қанағаттандырылмаған сұраныс туралы соңғы жылдары сұр схемалар бойынша Ресейден, Грузиядан және Армениядан әкелінген автомобильдер куә бола алады. Заңдастыру мәселесінің үлкен ауқымдылығына байланысты үкімет тіпті жеке заң қабылдауға мәжбүр болды. Автокөліктердің нарықтағы қолжетімділігі отандық өндірушілердің әл ауқатына кері әсерін тигізді.
Жаңа көліктердің бағасы өсуде, тіпті кәдеге жарату мөлшерлемесін екі есе төмендету де олардың құнын төмендетуге көмектесе алмады. Біз өзіміз қол жетімді бағамен қажетті көліктерді шығара алмаймыз, ал алымдар мен баждар сырттан әкелуге кедергі келтіреді.
Автоәуесқойлар не істеуі керек?
Жөндеу құны ғана емес, сонымен бірге ЖКО саны да өсуде, және бұл үлкен мәселе. Сол мемлекеттік статистиканың деректері бойынша, 2021 жылы (әлі соңғы деректер жоқ) 13,9 мың ЖКО орын алған, алайда бұл сандар қатысушылардың денсаулығына зиян келтірілген апаттарды ғана есепке алады. Мұндай оқиғалардың азшылық екені түсінікті, өйткені 2021 жылы сақтандырушылар зардап шеккендерге жалпы 50 мыңнан астам сақтандыру төлемдерін жүзеге асырды. Бұл ретте 2022 жылдың қорытындысы бойынша 60 мыңнан астам төлем болды. Сонымен, апат саны бойынша ресми статистиканың сандарын апаттың нақты көрінісін алу үшін батыл түрде төртке көбейтуге болады, енді ол әлдеқайда қорқынышты болып көрінеді.
Егер ештеңе өзгермейтін болса, міндетті автосақтандыру нарығында қалыптасқан жағдай жақын арада Ресейдегі көршілерге ұқсауы мүмкін, мұнда шығынды аймақтарда ААЖМС (міндетті автосақтандырудың аналогы) сақтандыруын сатып алу өте қиын, ал сақтандырушылардың өздері осы аймақтардағы клиенттерді бәсекелестерімен бөлісуге тырысады.
Сақтандыру тарифтерін көтеру есебінен сыйлықақы жинауды ұлғайту – халық арасында ең танымал шара емес. Сонымен бірге, мұндай шешім қосалқы бөлшектер мен автокөлік қызметтері құнының тұрақты өсуі жағдайында уақытша және тиімсіз болуы мүмкін.
Реттеуші мен сақтандырушылар жағдайдың тұтқынына айналды, бірақ кез келген медальдың екінші жағы бар - автокөлікті ерікті сақтандыру бойынша сыйлықақылар жинау өсуде. Мәселен, автоКАСКО бойынша сыйлықақылар өткен жылмен салыстырғанда 54%-ға ұлғайып, 2022 жылы 56,5 млрд теңгені құрады. Яғни жөндеу шығындарының өсуіне байланысты жағдай клиенттерді міндетті түрде ерікті автосақтандыруға көшудің орындылығы туралы ойлануға мәжбүр етеді.
Сақтандырудың міндетті түрлеріне ғана арқа сүйеуге болмайды, ол көптеген экономикалық дамыған елдерде, мысалы, Германияда тиімсіз болып табылады. Міндетті сақтандыру арқылы шығындарды шектеулі өтеу автоКАСКО полисінің пайдасына саналы таңдау жасауға көмектеседі. Сақтандыру мәдениеті сөзбен емес, іс жүзінде дәл осылай көтеріледі. Ерте ме, кеш пе, көпшілігімізге жолда ғана емес, әрқайсымыздың өмірімізге келуі мүмкін тәуекелдердің нақты құнын түсіну келуі тиіс. Мүмкін, бұл жаппай ерікті сақтандыруды дамыту туралы айту үшін бізжің жүріп өтуіміз тиіс жол осы шығар?
Произошел страховой случай и Вы столкнулись с проблемой. Не беспокойтесь, если у Вас страховой полис АО «СК «Евразия». Мы сочувствуем Вам и готовы оказать помощь и поддержку. В связи с введенным карантином в городах Алматы и Нур-Султан, по всем вопросам онлайн консультации и обратной связи по страховым случаям и страховым выплатам Вы можете обратиться по электронному адресу ServiceCenter@theeurasia.kz, написав обращение, обстоятельства произошедшего события, ваш вопрос и отправив свои контактные данные (ФИО, телефон и email), и наш компетентный специалист свяжется с Вами.